Algemene toestand

Op initiatief van Koning Willem I wordt in 1828 de West Indische Maatschappij opgericht. De nieuwe Maatschappij neemt de taak van de Nederlandsche Handels Maatschappij in West Indië en Latijns Amerika over.

Afbeelding
Centsprent met 'ruiterportret' van de Prins van Oranje, 1831. HMDB.
Centsprent met 'ruiterportret' van de Prins van Oranje, 1831. HMDB.

In de zuidelijke Nederlanden begint in 1828 het verzet tegen de regering steeds duidelijker vorm aan te nemen. De liberalen hebben zich inmiddels verenigd met de katholieken (het zogenaamde monsterverbond).

Weliswaar keert Koning Willem I op 30 juni 1829 tevreden terug van een rondreis door het zuiden van zijn koninkrijk. Op de meeste plaatsen is hij enthousiast ontvangen. Dit is kennelijk een geruststelling voor de Koning nu er de laatste maanden sprake is van steeds alarmerendere berichten over de groeiende aanhang van het zogenaamde monsterverbond  in de zuidelijke Nederlanden. In december 1829 heerst in de zuidelijke provincies over het algemeen ontevredenheid over de hoofdlijnen van het rijksbeleid. De sfeer wordt gaandeweg dreigender. Het komt te Brussel tot een uitbarsting in augustus 1830. Na enkele woelige dagen keert de rust in de zuidelijke hoofdstad weer terug. De grote golf van vernielingen, plunderingen en brandstichtingen lijkt voorlopig voorbij. Maar de tegenstellingen zitten zo diep dat nu zowel in Noord- als in Zuid Nederland steeds openlijker over de mogelijkheid van een bestuurlijke scheiding van beide landsdelen wordt gesproken.

Eind september 1830 slaagt het Nederlandse leger er niet in in Brussel de rust en orde te herstellen. De smadelijke terugtocht van het Nederlandse leger wordt door de Brusselse bevolking met gejuich ontvangen. Terwijl de gevechten in de zuidelijke provincies tussen opstandige troepen en het Nederlandse leger nog in volle gang zijn verklaart het Voorlopig Bewind België op de 4e oktober 1830 onafhankelijk. Op de 5e oktober 1830 geeft Koning Willem I bevel tot een mobilisatie. De spanning loopt op als de Kroonprins de Belgische onafhankelijkheid erkent. In Londen komen op de 4e november 1830 vertegenwoordigers van Engeland, Frankrijk, Oostenrijk, Pruisen en Rusland op verzoek van Koning Willem I bijeen om over de zogenaamde ‘Belgische kwestie’ te overleggen. Maar de hereniging van Nederland en België wordt door de grote vijf mogendheden als mislukt beschouwd. België wordt officieel als onafhankelijke staat erkend. De mogendheden waarborgen met een garantieverdrag de neutraliteit van België.

Afbeelding
De Prins van Oranje rijdt Brussel binnen, 1831. HMDB.
De Prins van Oranje rijdt Brussel binnen, 1831. HMDB.
Afbeelding
Centsprent over de heldendaad van Van Speijk te Antwerpen, 1831. HMDB.
Centsprent over de heldendaad van Van Speijk te Antwerpen, 1831. HMDB.

Als België weigert de protocollen van de conferentie van Londen te ondertekenen en vervolgens op de 21e juli 1831 Leopold van Saksen-Coburg als koning inhuldigt wordt door de Nederlandse regering tot een militair optreden besloten. Besloten wordt België met drie divisies binnen te vallen in het gebied tussen Antwerpen en Luik.

Bij Koninklijk Besluit wordt een algemene Bededag tegen zondag de 14e augustus 1831 uitgeschreven ‘ter afsmeeking van den bijstand des Allerhoogsten tot behoud van het Vaderland in de tegenwoordige allergewigtigste omstandigheden’. Op deze dag zullen alle bedrijven en neringen stilstaan en alle winkels, herbergen, sociëteiten, koffiehuizen en dergelijke gesloten zijn. Na een veldtocht van tien dagen, de zogenaamde Tiendaagse Veldtocht, van het 35.000 man sterke Nederlandse leger en aanvankelijke successen sluit Kroonprins Willem Frederik George Lodewijk als opperbevelhebber van het Nederlandse leger op de 12e augustus 1831 vrede met de Belgische koning Leopold. Het Franse leger heeft moeten ingrijpen om de opmars van de Nederlandse strijdmacht in België tot staan te brengen.

Deze jaren in de Goese geschiedenis staan voor een belangrijk deel in het teken van de spanningen rondom de losmaking van de Zuidelijke Nederlanden.